DE WONDERBARE FUNGUS

Omdat Macau pas in 1999 is overgegaan in Chinese handen, hebben lokale christelijke kerken, taoïstische en boeddhistische tempels zich buiten de wrede grip van het Maoïsme kunnen houden. Tempels en kerken bleven bestaan, geloof en bijgeloof konden zich vrij ontwikkelen. Een van de redenen waarom ik deze stad wilde bezoeken, is dat ik meer weten over het Taoïsme.

Het belangrijkste boek van deze leer is de Daode Jing. Hierin zet grondlegger Lao Tse (604 – 507 v. Chr.) aan de hand van paradoxen zijn visie uiteen. Ik heb het niet zo op Oosterse filosofieën die nadruk leggen op aanvaarding van je lot en overwinnen van al je behoeftes door intensieve meditatie. Ik voel er namelijk weinig voor om hele dagen in trance door te brengen om dichter bij het hogere te komen. Ik leef liever volop en wacht wel tot mijn tijd naar de andere dimensie, hoe die ook mag zijn, gekomen is.

Maar het Taoïsme spreekt me dus wel aan. Zeker nadat ik het boek Tao, de levende religie van China van Kristofer Schipper had gelezen. Schipper is hoogleraar emeritus sinologie (Universiteit Leiden) en meester in de Tao. In zijn boek omschrijft hij de wereld van de Tao (letterlijk De Weg) als een sprookjesbos, met fascinerende wezens zoals de acht eigenzinnige Onsterfelijken, het Veld van Cinnaber, vliegende draken, wolken-pneumata en de Wonderbare Fungus, de paddestoel van de onsterfelijkheid. Inspirerende verhalen van een complexe mythologie, die inzicht geven over hoe elementen van de kosmos zich tot elkaar verhouden en hoe de mens hierin functioneert, lichaam en geest.

Maar wat me het meest heeft getroffen, is dat de Tao-filosofie wil uitdagen tot nieuwe zienswijzen. Thinking outside the box (en het lijf gezond houden) is het grootste goed. De geschriften zitten vol paradoxen die de hersenen prikkelen. Ook is er geen god of leermeester die gehoorzaamd moet worden. Integendeel, in de geest van de Tao dien je juist zelf kritisch alles nogmaals te overdenken. Niets is eenduidig of vaststaand. Deze flexibele levenshouding bevalt me wel. Immers, vaak leidt stug vasthouden aan een enkele waarheid tot niets dan ellende.

Naast de bakermat van het Taoïsme is China tevens het thuisland van het Confucianisme (Confucius leefde van 551 tot 479 v. Chr.). Terwijl Tao-filosofieën nogal in de vergetelheid zijn geraakt, is hedendaags China in hoge mate doordrongen van het Confucianisme. Het is een leer die me de kriebels geeft. Hiërarchie, orde, gehoorzaamheid, nederigheid, regels zijn de belangrijkste kenmerken. Niet mijn sterkste kanten. China was tot aan het communisme een keizerlijke feodale samenleving. Het confucianisme was voor de keizers een dankbare leer om de sterk gelaagde samenleving in toom te houden. Door een stelsel van examens over recht, literatuur, geneeskunde, astronomie, poëzie, etc. konden mannen zich opwerken tot geleerde heer.

Geletterde mannen hadden grote autoriteit en status. Mijn beeld van de traditionele Chinese geleerde heer is gevormd door Robert van Gulik’s detectivereeks Rechter Tie. Van Gulik (1910-1967) was sinoloog. Hij woonde in China en was lange tijd ambassadeur in Japan.  De reeks speelt zich af in de Tang periode (7de eeuw). De rechter is kriegelig alwetend, en genadeloos rechtschapen, wat in de reeks uitmondt in nogal wrede toepassing van straffen en ondervraagmethode. De rechter is zo zeker van de schuld van verdachten -zijn inzichten zijn immers superieur-, dat hij het geoorloofd acht om bekentenissen af te dwingen met martelmethodes. Geheel in de context, dat zeker, immers uiteenreten van lichaamsdelen, hete pek op de wond strooien en levend villen was ook middeleeuws Europa niet vreemd, maar helaas maken autoriteiten in huidige China nog steeds gebruik van onorthodoxe methoden om de ander in het gareel te krijgen, c.q. ‘op te voeden’.

Een geletterde vrouw genoot zelden of nooit dezelfde status als een geleerde heer. In de leer van Confucius is de positie van de vrouw ondergeschikt aan die van de man. Volgens Schipper had Confucius zelfs een hekel aan vrouwen.

In het Taoïsme speelt het vrouwelijke juist een positieve rol, aldus Schipper. De Tao zelf is ontstaan uit het lichaam van de Moeder. De kern is vrouwelijk. In de Tao-leer worden mannen daarom juist aangespoord om een voorbeeld te nemen aan vrouwen en vrouwelijke kenmerken, zoals continuïteit, voeden en zorgen zoveel mogelijk te ontwikkelen. Vrouwelijke meesters waren geen uitzondering, zo schrijft Schipper. Vrouwen participeren gelijkwaardig in de liturgie.

In zijn boek over Chinese seksualiteit in de oudheid, beschrijft Van Gulik hoe Indiase invloeden, zoals Tantra, het Chinese liefdesspel tot een verfijnd niveau hebben gebracht. Toevallig komt dit boek ter sprake in Schippers uiteenzetting over Tao en seksualiteit (seks is gezond, indien met mate). Volgens Schipper zet Van Gulik een veel te optimistisch, exotisch beeld neer van het liefdesspel tussen man en vrouw. Volgens Schipper was het liefdesspel in het oude China helemaal niet verfijnd en gelijkwaardig. Mogelijk kenden concubines kenden hun technieken wel, maar in de relatie tussen hoer en klant is natuurlijk geen sprake van gelijkheid. En voor de doorsnee Chinees kwam ‘het echtelijke geslachtsverkeer (vanwege ruimtegebrek) dikwijls neer op een steelse coïtus,’ aldus Schipper.

Ook in China overheerst de angst voor de seksuele vrouw. Schipper spreekt van volksovertuigingen, waarbij vrouwen worden neergezet als spermavampieren! Want niets is zo heilig als de levenssappen (qi) van de man. Er zijn talloze handboeken die beschrijven hoe je seks kunt hebben – en ik geloof zelfs hoe je kunt klaarkomen – zonder ejaculatie. 

‘Het fundamentele overwicht van vrouwelijke kracht op de mannelijke maakt angstig. De handboeken ruimen daarom veel plaats in voor middeltjes om impotentie te overwinnen,’ zo schrijft Schipper.

Ook geven de boeken advies om ejaculatie uit te stellen. Zo stelt een van de handboeken (Sunu Jing): ‘Tijdens gemeenschap is het goed om aan uw partner te denken als een waardeloos potje van aardewerk en aan uzelf als een zeer kostbaar voorwerp. Wanneer het zaad zich begint aan te kondigen, dan gauw het land uit! [..] Wees zuinig op uw zaad om in leven te blijven.’ Ook wijzen de boekjes op trucjes van vrouwen om zaad te stelen en bevelen ze aan veel vrouwen te nemen zonder zaadverlies. Een man zou dan zijn in kracht toenemen.

‘Iedere vorm van gedeeld genot wordt hierbij volkomen uit het oog verloren,’ concludeert Schipper. ‘Deze vorm van mannenverheerlijkend vampirisme is helaas het meest afgezaagde droombeeld in de (Chinese) erotische literatuur.’

Voor zover ik hier in Macau heb kunnen constateren, hebben de mannen (overgrote deel Chinezen uit Hong Kong en van het vasteland) geen last van zaadlozingsfobieën. Ik kan me in ieder geval niet voorstellen dat ze en masse aan voor het zingen de kerk uitgaan of aan spermaloze orgasmen doen. In de gangen van de casino’s, in de clubs en op straat lopen duizenden vrouwen, waarvan een groot deel uit de Filippijnen, Thailand en de Oekraïne. Volgens hulporganisaties is een groot deel slachtoffer van vrouwenhandel en naar Macau gelokt onder valse voorwendselen, of zelfs ontvoerd. In de casino’s zijn de vrouwen het mooist. Allen fris, jong, slank, mooie rondingen en stijlvol sexy gekleed. Ze lijken er zin in te hebben. Honderden hakken klikken door de marmeren gangen. De concurrentie moet meedogenloos zijn. De Chinese toeristen lijken onaangedaan door hun schoonheid. Ze doen kort een ‘transactie’ of negeren de meisjes en zoeken hun heil aan de tafels. Winnaars, veelal oudere gezette Chinese mannen, verlaten de goktafels met twee of drie beeldschone, kittig giechelende, meisjes aan hun arm mee naar hun kamer. 

Een jonge Zwitserse student, Karl, kijkt met grote ogen een paar meisjes na. ‘Ik kan er niet aan wennen,’ zegt Karl. ‘De verleiding is zo groot. Ik word zelden benaderd door zulke mooie meisjes. Gister zei een van de meisjes, dat ze klaar was met werken en graag nog even wat met me mee wilde drinken. Even geloofde ik echt dat ze me aantrekkelijk vond. Ze was zo mooi, ik kon me niet voorstellen dat ze zou liegen. Het was moeilijk om nee te zeggen. Ik moest mezelf inprenten dat het ze echt alleen maar om het geld gaat. Veel plezier zullen ze er niet aan beleven. Lijkt me niks.’

Binnenkort ga ik enkele tempels in Macau verkennen. Waarover later meer.