DE WEG NAAR HET MIDDEN

‘Vraag het de mensen in het midden,’ zegt Jack, nadat ik hem had gevraagd of hij me iets kon vertellen over Tao religie. Jack werkt in het casino Grand Lisboa en komt uit Zuhai, een nabijgelegen Chinese stad.

‘Ik ben opgegroeid met dit regime. In onze boeken staat bijna niks over religie. Misschien kunnen mensen binnen in China je er iets over vertellen. Daar is het hart van onze cultuur. Wij aan de rand zijn maar barbaren,’ lacht hij.

‘Vind je het vervelend dat je niet zelf kunt bepalen wat je wel en niet mag weten?’ vraag ik.

Schuchter kijkt Jack rond. ‘Ik sprak enkele weken geleden een BBC-crew. Zij werden afgeluisterd,’ zegt hij verontschuldigend.

‘Oh.’

‘Maar mijn generatie weet veel. Google.’ Hij grinnikt.

‘Denk je dat ik ook afgeluisterd word?’ vraag ik. Misschien wel. Ik heb me niet aangemeld als journalist, maar ik val wel op. En de Chinese overheid kijkt mee met mijn e-mail. Al twee keer mocht ik niet verder communiceren. Een button met NOT ALLOWED TO CONTINUE kwam in beeld en alles zat vast. De beveiligers van het toerismebureau waar je gratis online kunt, Filippijnse migranten, haalden hun schouders op. It happens. Ze wisten ook niet hoe en wat.

‘Het zal China wel zijn,’ zeiden ze gelaten. ‘China doet wat ze wil. Wij hebben geen grip op dit soort storingen. We hebben er ook niet zoveel last van. Probeer de andere computer maar.’ De blokkade bleek willekeurig. Ik kon weer zonder verdere problemen achter een andere computer verder internetten.

Ook Jack haalt zijn schouders op. ‘Ik weet het niet,’ zegt hij. ‘Ze kijken of luisteren misschien mee, zou kunnen. Ik wil er niet te veel over zeggen. Onze regering is niet perfect. Maar het democratische stelsel ook niet, dunkt me. De wereld zit nu immers met een gek als Bush opgescheept.’

Google bracht me een intrigerend feitje. Ik zocht info over het geografische midden van China. Bleek dat in 2000 is in de Chinese krant de China Daily hierover een bericht is verschenen. De Chinese overheid heeft de coördinaten berekend en heeft in het – volgens hen – exacte geografische midden van China (de natie inclusief Tibet), ergens in Gansu, een markeermonument en 56 pilaren, verwijzend naar de 56 minderheden, geplaatst. Dit monument wordt mijn volgende bestemming, zo heb ik bedacht. Een mooie gimmick voor mijn boek. China betekent overigens letterlijk: Land van het Midden. Het centrum van de wereld.

Eind van deze week zal ik ‘Mijn Weg naar het Midden’ starten. Een zoektocht naar het geografische midden, maar ook een verkenning van het culturele, historische hart van China.

Ik zal tevens de steden Lanzhou, Chengdu en Xi’an aandoen. Oude keizerlijke hoofdsteden. Ook tegenwoordig belangrijke, maar eveneens getroebleerde gebieden van China. Worstelend met minderheden, religies, en geteisterd door natuurgeweld, zoals overstromingen en natuurlijk aardbevingen.

Inmiddels ben ik doorverwezen naar een Engelssprekende Tao-meester in Xi’an. Een plek die ik moet bezoeken, aldus Howard, een lokale, vierde generatie Tao-beoefenaar. Howard beweert dat vasteland-Chinezen steeds meer belangstelling krijgen voor de oude filosofie.

‘Het is, nu de Chinezen de deur open hebben gezet, zaak om de boodschap correct naar buiten te brengen,’ zegt Howard. ‘Tao is ingewikkeld. De mensen kennen het voornamelijk uit televisieseries, Chinese soaps. Daarin wordt de leer afgeschilderd als iets slechts, als voodoo. Toch bezoekt men meer dan ooit tempels. Dit is onze kans om te laten weten waar het Taoïsme om draait. Vrijheid.’

‘Daar zal de overheid blij mee zijn. Bent u niet erg optimistisch?’ vraag ik.

Maar Howard laat zich geen angst aanpraten. ‘De deur is open,’ zegt hij. ‘Taoïsme is toegestaan. Het is nu zaak om ons gedachtegoed goed uit te leggen. De literatuur is prachtig, maar best moeilijk. Veel kennis is verloren gegaan de afgelopen decennia. De theorieën van Confucius zijn altijd omarmd door de heersers. Zijn leer draait om controle, orde en regels, dat past goed bij regeringen. Maar de Tao is net zo goed deel van China. En in Taoïsme draait het om vrijheid. De religie is ouder dan het Confucianisme.

Anders dan bijvoorbeeld Boeddhisme is onze leer puur Chinees. De Tao boeken bevatten kennis van de antieke Chinese cultuur. Die kennis moeten we behouden. Als je Tao bestudeert, leer je je open te stellen. Je neus en mond en ogen, ruiken, proeven en tonen je hoe je deel uitmaakt van het bestaan. En dan leer je vrede kennen. Maar voor iedereen is het proces anders. Je zoekt zelf je weg.’

Namen van de geïnterviewden zijn gewijzigd.